Promotie Suzan van Amerongen

Vandaag om 11:45 verdedigt Suzan van Amerongen haar proefschrift getiteld: “The Impact of Head Impacts on Neurodegeneration” aan de Vrije Universiteit.

Krijg je dementie van koppen, boksen, of rugby? En hoe kan dit worden vastgesteld? Suzan’s proefschrift richt zich hier op. Er komt namelijk steeds meer bewijs dat zowel eenmalig als repetitief hoofdletsel risicofactoren zijn voor neurodegeneratieve aandoeningen. Eén specifieke aandoening is chronische traumatische encefalopathie (CTE). Deze aandoening wordt vooral gevonden bij mensen die repetitief hoofdletsel hebben opgelopen, zoals bij boksen of voetbal. Toch weten we nog niet genoeg over hoe deze progressieve schade precies ontstaat, welke symptomen ermee gepaard gaan, en welke meetbare veranderingen in het lichaam (biomarkers) hierop kunnen wijzen. Dit proefschrift onderzoekt deze vragen vanuit verschillende invalshoeken.

• In deel 1 wordt gekeken naar de invloed van traumatisch hersenletsel op de ziekte van Alzheimer. Er wordt onderzocht of mensen met een verleden van traumatisch hersenletsel andere kenmerken van Alzheimer vertonen dan mensen zonder zo’n geschiedenis.
• Deel 2 tot en met 4 richt zich op repetitief hoofdletsel en CTE. In deel 2 beschrijft Suzan pathologisch hersenonderzoek bij een oud-profvoetballer met dementie na overlijden, om meer te leren over de specifieke eiwitstapelingen die kunnen plaatsvinden na repetitief hoofdletsel. Deel 3 richt zich op wat we in levende mensen kunnen meten. Hier presenteert Suzan specifieke symptomen die kunnen optreden, maar ook veranderingen in hersenvocht, bloed en hersenscans bij mensen die eerder repetitief hoofdletsel hebben gehad. Tot slot wordt in deel 4 besproken hoe in de toekomst onderzoek naar CTE kan worden verbeterd, door het presenteren van de opzet en eerste resultaten van de NEwTON-studie, die hier speciaal voor is opgezet.

De promotieplechtigheid vindt plaats in het auditorium van het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit van Amsterdam. De verdediging van het proefschrift is ook online te volgen via het YouTube kanaal van bureau pedel – Vrije Universiteit.

Vijf vragen aan Suzan

Wie ben je?
Mijn naam is Suzan van Amerongen. Ik ben 32 jaar oud en heb tussen 2020 en 2024 promotieonderzoek gedaan bij het Alzheimercentrum Amsterdam. Op dit moment ben ik in opleiding tot neuroloog in het Amsterdam UMC.

Waarom ben je onderzoek gaan doen?
Tijdens mijn geneeskundeopleiding sprongen er een paar coschappen voor mij uit: neurologie, geriatrie en sportgeneeskunde. Toen deze vakgebieden samenkwamen in dit promotieonderzoek, voelde het als een perfecte match. Daarnaast wilde ik mij graag verdiepen in één specifiek onderwerp. Dit onderzoek trok me extra aan vanwege de sociale en maatschappelijke vraagstukken die ermee samenhangen.

Wat heb je onderzocht?
Mijn onderzoek richtte zich op neurodegeneratieve veranderingen na repetitief hoofdletsel. Chronische traumatische encefalopathie (CTE) is zo’n progressieve hersenziekte die wordt aangetroffen bij sporters die tijdens hun carrière repetitief hoofdletsel hebben gehad, zoals American football-spelers, boksers en voetballers. We onderzochten hoe deze ziekte zich mogelijk uit tijdens het leven: welke onderliggende ziekteprocessen kunnen we meten, en met welke symptomen gaat dit gepaard?

Wat heb je gevonden?
We beschreven de eerste voetballer in Nederland met pathologisch bevestigde CTE en lieten zien dat dit ziektebeeld tijdens het leven sterk kan lijken op de ziekte van Alzheimer. Daarnaast ontdekten we dat mensen met repetitief hoofdletsel meerdere verstoorde ziekteprocessen kunnen vertonen naast CTE, die mogelijk bijdragen aan hun klachten. Zo vonden we veranderingen in ontstekingsprocessen, verstoringen in dopamine- en noradrenalinesystemen, en mogelijk aanwijzingen voor een verminderde werking van het glymfatische systeem – een soort reinigingssysteem in de hersenen. Deze veranderingen waren zichtbaar in bloed en hersenvocht van mensen met een voorgeschiedenis van repetitief hoofdletsel.

Wat betekent dit voor de patiënt?
Ons onderzoek laat zien dat bepaalde afwijkende ziekteprocessen, mogelijk gerelateerd aan repetitief hoofdletsel, kunnen worden gedetecteerd bij levende mensen. Helaas hebben we nog geen specifieke biomarkers gevonden die de diagnose CTE tijdens het leven met zekerheid kunnen stellen of het beloop van de ziekte kunnen voorspellen.

Toch vormen onze bevindingen een eerste stap in de juiste richting. Er is namelijk veel behoefte bij patiënten en hun naasten om te begrijpen waar de klachten vandaan komen: is er sprake van CTE, of speelt er iets anders? Onze resultaten helpen bij het ontrafelen van deze complexe puzzel en bieden aanknopingspunten voor verder onderzoek.